TARİHÇE

M.Ö. 680´ li yıllara kadar Urartu hakimiyetinde kalan Hanak´ ın yazılı kaynaklarda bilinen ilk ismin Kırmalar mevkiindeki Kaya yazıtından alınan Urartuca bilgilere dayanılarak ´Tariu´ olduğu anlaşılmaktadır.

Çeşitli medeniyetlere beşiklik eden Hanak Oğuzların eline geçtikten sonra farklı isimlerle anılmıştır. (Kanak- Kanık) Oğuz boylarından (Kıpçak) ağzıyla ´ KHANAH´ oymağından kalma olduğu sanılmaktadır. Zamanla baştaki ´ K´ harfi düşüp ismin sonundaki ´H´ harfi telaffuz zorluğundan dolayı ´K´ harfine dönüşerek Türkçe büyük ses uyumuna uygun hale gelmiş ve ´Hanak´ olmuştur.

İlçeye bağlı Karakale köyü ortaçağda ilbeyi merkezi idi. Bugünde köyde eski şehrin harabeleri mevcuttur. Kırmalar mevkiinde bulunan Kaya Yazıtı şehrin tarihine ışık tutmaktadır.

Selamverdi mahallesinde bulunan Kilise kalıntısı ile şehrin Güneybatısında merkeze yaklaşık 5 km. mesafede bulunan Kırnav Kalesi tarihi değere sahip yerlerdir. Ayrıca ´ Harosman´ adıyla maruf Ortakent yakınlarında bulunan kaya oymalı, irili ufaklı mağaralar tarihçi ve arkeologların araştırma ve tetkiklerini beklemektedir.

Osmanlı taşra teşkilatı ve eyalet sistemi içinde Hanak ve yöresinin ´Meşe Ardahan´ namıyla ve ´ Küçük Ardahan´ olarak yer aldığını biliyoruz.

İsmail HAKKI Uzunçarşılı, eserinde Erzurum eyaletine bağlı olarak Liva-ı Ardahan´ dan başka Liva-ı Küçük Ardahan sancağının da mevcudiyeti bildirilmektedir. Kast edilen bu ismin Ardahan´ ın doğusunda bulunan bölgeler ve dolaysıyla Hanak ve yöresi olduğu kuvvetle muhtemeldir. Hanak, 93 Harbi olarak bilinen 1877-1878 Osmanlı- Rus savaşından sonra 3 Mart 1878´ de imzalanan Ayestefanos Andlaşması ile Elviye-i Selâse (üçvilayet) den olan Ardahan ile birlikte Rusya´ ya savaş tazminatı olarak verilmiştir. Rusya´ nın I. Dünya Savaşı devam ederken Bolşevik ihtilaline sahne olması nedeniyle savaştan çekilmesinden sonra imzalanmak sorunda kaldığı Brestlitowsk Barışı ( 3 Mart 1918 ) ile Bolşevik Rusya buraları Osmanlı Devleti´ ne teslim etmek zorunda kalmıştır. 30 Ekin 1918´ de Mondros Mütarekesiyle tekrar elden çıkan Hanak, 3 Aralık 1920´ de imzalanan Gümrü Antlaşmasıyla resmi olarak Gürcülerden alınmıştır. Fakat bu tarih Ardahan´ ın Türkiye´ ye İltihak tarihi olup asıl Milis Kuvvetleriyle düşman işgalinden kurtuluş tarihi 1 Marttır. 11 Mart 1921 tarihinde yapılan Moskova Antlaşması ile bu durum siyasi sonuca bağlanmıştır. Ardahan´ ın nahiyesi iken 1958 yılında ilçe olmuştur.

COĞRAFİ YAPI

Hanak´ ın Doğusunda Çıldır ilçesi, Batısında Artvin İli, Kuzeyinde Damal İlçesi Güneyinde iseArdahan İli ile çevrili olup, ilçemizin Batısında Cin Dağı , Doğusunda Yelatan Dağı ve Oğuz yaylaları yer almaktadır. İlçemizde Cin dağlarından çıkan ve ilçemizi geçen Hanak Çayı vardır. Rakımı ise 1800 Metredir.
İlçemizin genel geçim kaynağı hayvancılık olup, toplam arazimiz 451.867 dekar´ dır.

Dağlık arazi : 7. 200 dekar.
Tarım arazi : 130.000 dekar. (Ekili alan)
Mera,Yayla ve Çayır arazi : 308.267 dekar.
Ormanlık Alan : 6.400 dekar

İKLİM

İlçemizin iklim bakımından kışları çok sert ve soğuk, yazları ise ılık ve yağışlı geçen bir karasal iklime sahiptir. En soğuk ayın sıcaklık ortalaması -35 , en sıcak ayın ortalaması ise +25 derecedir.

NÜFUS

 

Mahalle/ Köy Adı	İlçeye Uzaklığı (km)	Erkek Nüfus	Kadın Nüfus	Toplam Nüfus	Hane Sayısı
Hanak Merkez	-	2.016	2.014	4.030	669
Altınemek Köyü	22	21	20	41	14
Aşağıaydere Köyü	20	61	70	131	62
Baştoklu Köyü	7	171	191	362	120
Börk Köyü	12	200	176	376	56
Binbaşak Köyü	22	101	108	209	90
Çayağzı Köyü	5	89	92	181	57
Çavdarlı Köyü	9	21	28	49	22
Çimliçayır Köyü	10	97	102	199	32
Çiceklidağ Köyü	14	380	414	794	150
Çat Köyü	24	67	60	127	45
Güneşgören Köyü	12	131	97	228	39
İncedere Köyü	8	233	248	481	99
Koyunpınarı Köyü	5	50	53	103	204
Karakale Köyü	22	533	533	1066	40
Sevimli Köyü	16	257	255	512	88
Serinkuyu Köyü	12	147	140	287	64
Sazlıçayır Köyü	13	182	188	370	114
Yamaçyolu Köyü	18	88	74	162	53
Yukarıaydere Köyü	21	70	86	156	52
Sulakçayır Köyü	12	103	103	206	42
Yamçılı Köyü	18	62	66	128	69
Yünbüken Köyü	6	80	68	148	32
TOPLAM NÜFUS	-	5.160	5.186	10.346	2541