Kasteel Maarsbergen

Maarsbergen
Maarnsegrindweg 30
3953 LW Maarsbergen
http://www.landgoedmaarsbergen.nl

In de vroege middeleeuwen was dit gebied onderdeel van het riddergoed Berne bij Heusden. Toen ridder Fulco van Berne trouwde met de dochter van de heer Van Heusden werd hij ook eigenaar van Maarsbergen. In 1134 schonk ridder Fulco al zijn bezittingen aan de Norbertijner kloostergemeenschap. Op het landgoed werd toen een kloosterboerderij gebouwd. Dit gebouw werd in 1218 verwoest, herbouwd en in 1430 opnieuw verwoest. Daarop veranderde de bestemming van het gebouw in een proosdijhuis: de woning van de proosten die het land van de abdij huurden. Het zou een proosdijhuis blijven tot 1621. Om die reden is Kasteel Maarsbergen nooit als ridderhofstad erkend. De voorste beuk van het huidige kasteel bevat nog bouwdelen van het proosdijhuis.

Legende
De Folcoldusheuvel op het terrein is genoemd naar ridder Fulco. Hij speelt de hoofdrol in een legende over de stichting van de abdij. Op een dag reed ridder Fulco in volle wapenrusting te paard langs de Maas. Hij was op de vlucht voor een vijand. Ten einde raad stortte hij zich in de rivier en probeerde naar de overzijde te zwemmen. In doodsangst bad hij tot God. Hij beloofde dat als hij dit hachelijke avontuur zou overleven, hij al zijn bezittingen zou geven aan de Kerk. Ridder Fulco overleefde het avontuur en hield zich aan zijn belofte. Hij stichtte de norbertijner abdij van Berne.

Na de vrede van Münster in 1648 werd het landgoed door de Staten van Holland in beslag genomen. In 1656 kocht de Amsterdamse koopman Samuel de Marez (1632-1691) het landgoed met daarop het voormalige proosdijhuis. De Marez liet er een kasteel bouwen en de verlande gracht werd uitgediept. De Marez en zijn vrouw Margaretha Trip (dochter van de burgemeester van Amsterdam) woonden alleen in de zomer op Kasteel Maarsbergen wanneer het in de stad te warm en te vies was. In de winter was het kasteel te koud en dan vertrok de familie weer naar Amsterdam. De familie De Marez hield het kasteel in bezit tot 1764. Op de tekening die Pronk maakte in 1731, is een dubbele brug te zien. De bovenste brug leidde naar de bel-etage en was voor de familie en gasten. De onderste brug leidde naar de dienstvertrekken in het souterrain en werd gebruikt door personeel en leveranciers.

Jan Andries Dubois (1777-1848) kocht Maarsbergen in 1804. Hij liet de dubbele brug slopen en een bakstenen boogbrug aanleggen. Ook de twee oorspronkelijke hoektorens werden gesloopt. Ze waren kleiner dan de huidige en stamden nog uit de 15e en 16e eeuw. Het huis kreeg een neogotisch uiterlijk: de kruisvensters werden vervangen door spitsboogvensters, de voorgevel werd wit gepleisterd en voorzien van kantelen. Boven de entree kwam een Vlaamse trapgevel en daarin werd een ornament aangebracht met een mascaron en een leeuw. Hij liet ook het park en de bossen rondom het kasteel in landschapsstijl aanleggen. In 1882 verkocht de dochter van Dubois het kasteel aan jonkheer Karel Anthonie Godin de Beaufort (1850-1921) een politicus die later nog minister van Financiën werd. Zijn zoon liet in 1930 door architect Chris van Liempd (1881-1962) het kasteel restaureren. De meeste neogotische elementen werden verwijderd en de hoektorens herbouwd. Wat nog herinnert aan deze neogotische verbouwing zijn de spitsboogfries, de kantelen langs de voorgevel en spitsboogtracering in de vensters.

Heden
Het landgoed Maarsbergen is 410 hectare groot. De bossen beslaan daarvan 320 hectare en er is 80 hectare weidegrond. De bossen worden tot de oudste van de Utrechtse Heuvelrug gerekend. Op het kasteelterrein bevinden zich diverse bijgebouwen: het koetshuis, de oranjerie, kassen, een duiventoren en dienstwoningen. De huidige eigenares van Kasteel Maarsbergen en de omliggende landerijen is nog steeds een telg van de familie Godin de Beaufort.

Kaart uit 1920 waarop de tuinaanleg nog in tact is.